Vergi hukukunda vergiden kaçınmak amacıyla defter belge ibraz etmemek, gerçeğe aykırı belge düzenlemek ve gerçeğe aykırı düzenlenmiş olan belgeyi kullanmanın parasal ceza dışında hapis cezası ile cezalandırılması öngörülmüştür. Gerçekte var olmayan yada gerçeği tam olarak yansıtmayan faturalar halk arasında naylon fatura olarak nitelendirilmektedir.
Vergi kaçaklığı suçları Vergi Usul Kanununun 359. Maddesinde Kaçakçılık Suçları ve Cezaları başlığıyla belirlenmiştir.
Kaçakçılık Suçları ve Cezaları
Madde 359
a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;
1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,
2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,
Hakkında on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.
VUK 359. Maddesinin a bendinde öncelikli olarak tutulması zorunlu olarak defter ve belgeleri usulüne uygun tutmayan, gerçeğe aykırı defter tutan yada tutulan kayıt ve belgeleri tahrif eden, gizleyen yada gerçeğe aykırı belge düzenleyen kişilerin on sekiz aydan beş yıla kadar cezalandırılacağı öngörülmüştür. Ayrıca vergi incelemesine yetkili kimselerin – bu kimseler çoğunlukla vergi müfettişleri olmaktadır – talebine rağmen defter ve belgeleri ibraz etmemekte gizleme olarak sayılmış ve aynı şekilde on sekiz aydan beş yıla kadar cezalandırılacağı kararlaştırılmıştır.
b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.
VUK 359. Maddesinin b bendinde ise naylon fatura olarak kabul edilen vergi hukukuna ilişkin yargılamaların büyük çoğunluğunu oluşturan sahte belge düzenleme ve kullanma suçu düzenlenmiştir. Burada defter ve belgeleri yok edenler, defter sayfalarını eksilterek yerine yeni sayfa koyanlar ile belgeyi kısmen yada tamamen sahte olarak düzenleyen kişiler ile bunları kullananların üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı belirlenmiştir.
Burada kanun koyucu sahte belgeyi düzenleyenlerle birlikte sahte belgeyi kullananlarında cezalandırılacağını belirleyerek vergi kaçakçılığını önüne geçmek istemiştir. Ancak sahte belge kullanma suçunda düzenlemeden farklı olarak belgeyi kullanan kişinin söz konusu belgenin sahte olduğunu bilmesi gerekmektedir. Kullanılan belgenin sahte olduğunu bilmeden kullanan kişide suç işleme iradesi mevcut olmadığından cezalandırılması mümkün olmayacaktır.
Bu maddede yazılı fiillerle verginin ziyaa uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının; soruşturma evresinde ödenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise verilecek ceza üçte bir oranında indirilir.
Tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek ceza yarı oranında indirilir.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen ceza indiriminden faydalanabilmek için vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi şarttır.
Bu maddede düzenlenen suçların birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, Türk Ceza Kanununun 43 üncü maddesi uygulanır. Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344 üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.
Vergi Usul Kanununda 08.04.2022 tarihinde değişiklik yapılmadan önce sahtecilik yapılan her bir yıl için ayrı ceza verilmekte, aylar bakımından ise zincirleme suç hükümleri uygulanmaktaydı. Ancak 08.04.2022 tarihinde yapılan değişiklikle birlikte birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde zincirleme suç hükümleri uygulanarak tek ceza verilecektir. Yine yeni yasal düzenleme ile birlikte vergi suçlarında etkin pişmanlıktan yararlanma yolu açılmıştır. Buna göre ; tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının; soruşturma evresinde ödenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise verilecek ceza üçte bir oranında indirileceği öngörülmüştür.
Vergi Cezaları normal ceza hukukuyla birlikte vergi hukukunu da içinde barındırdığından vergi hukuku ve ceza hukukunda uzman bir avukattan yardım almanızda fayda vardır. Zira çoğu varsayıma dayalı hazırlanan vergi suçu raporuna istinaden ciddi cezalarla karşı karşıya kalabilirsiniz.
