Hukuk sistemimizde hangi davanın nereye açılacağı açıkça belirlenmiştir. Dava açarken dikkat edilmesi gereken husus davanın doğru mahkemeye olan görevli ve yetkili mahkemeye açılmasıdır.
Boşanma Davalarında Görevli Mahkeme Hangisidir?
Görevli mahkeme davanın hangi mahkemede açılacağının belirlendiği mahkemedir. Görev konusu ancak kanunla düzenlenebilir ve kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle hakim davanın görevli mahkemede açılıp açılmadığını resen göz önünde bulundurur.
Boşanma davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Ancak ihtisas mahkemesi olarak aile mahkemesinin kurulu olmadığı yerlerde davaya asliye hukuk mahkemesi aile mahkemesi sıfatıyla bakacaktır. Örneğin; Bursa için düşündüğümüzde merkez ilçelerden olan Nilüfer ilçesinde yaşayıp dava açmak isteyen biri, Nilüfer yargı çevresi olarak Bursa Adliyesine bağlı olduğundan ve Bursa Adliyesinde aile mahkemeleri kurulu olduğundan, davasını aile mahkemesine açmak zorundadır. Bu durumda asliye hukuk mahkemesine açılan dava görev yönünden reddedilecektir. Bursa’nın bir diğer ilçesi olan Mudanya da yaşayan biri ise yargı çevresi olarak Mudanya Adliyesi kurulu olduğundan davayı Mudanya da açacaktır. Ancak Mudanya Adliyesinde ihtisas mahkemesi olarak aile mahkemesi kurulu olmadığından davayı mecburen genel yetkili mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemesine açacaktır. Ancak Asliye Hukuk Mahkemesi davayı Aile Mahkemesi Sıfatıyla inceleyecektir.
Sonuç olarak boşanma davalarında aile mahkemesinin kurulu olduğu yerlerde görevle mahkeme aile mahkemesi olup, aile mahkemesinin kurulu olmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemesidir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bir kararında “aile mahkemesi kurulmayan yerlerde hakimler ve savcılar yüksek kurulunca belirlenen asliye hukuk mahkemelerinde davanın aile mahkemesi sıfatı ile görülüp karara bağlanmasının gerekliliği vurgulanmış, davaya aile mahkemesi sıfatıyla bakılması gerekirken, bu husus düşünülmeden asliye hukuk mahkemesi olarak yargılamaya devam edilip karar verilmesi ise usul ve yasaya aykırı kabul edilmiştir.”
Boşanma Davalarında Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Yetki; hukuk yargılamasında bir iş ve davanın hangi yer mahkemesinde bakacağının belirlenmesidir. Yetki konusu kamu düzenine ilişkin olmadığından davanın yetkisiz bir mahkeme de açılması halinde davalının bu duruma itirazı yoksa hakim resen dikkate alamaz ve davayı inceleyip karara bağlamak zorundadır.
Boşanma ve ayrılık davlarında yetki konusu Medeni Kanunun 168. maddesinde düzenlenmiştir.
Madde 168- Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
Yargı sistemimizde genel yetkili mahkeme davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Ancak boşanma davalarında genel yetki kuralı geçerli değildir. Boşanma davalarında yasa üç ayrı yetki yeri belirlemiştir. Bunlar; eşlerden birinin yerleşim yeri yada eşlerin davadan önce son defa altı ay birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
Bir örnekleme yapacak olursak; Evlendikten sonra Bursa iline yerleşen bir çift, evliliklerinden birkaç yıl sonra anlaşmazlık yaşamışlar ve kadın ailesinin yanına Erzurum’a dönmüş erkek de çalışmak için Antalya’ya yerleşmiştir. Bu durumda yetkili mahkemeler eşlerin yeni yerleşim yerleri olan Erzurum ve Antalya Mahkemeleri ile daha önce birlikte oturdukları Bursa Mahkemeleridir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2005/21518 E., 2006/5959 K., 20.04.2006T.
“İçtihat Metni” …….Boşanma davasında yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir. (TMK.m.168)
Davacı kadın taraflar arasında meydana gelen olaylardan sonra Erzurum’a ailesinin yanına dönerek Erzurum Aile Mahkemesinde boşanma davası açmıştır. Yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir. (TMK.m.19/1) Davacı kadın sürekli kalma niyetiyle Erzurum’a ailesi yanına döndüğü ve kendi yerleşim yerinde boşanma davası açtığı gözetilmeden işin esasinin incelenmesi gerekirken, yetkisizlik kararı verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
Yargıtay 2.Hukuk Dairesi 2007/11539 Esas, 2007/11480 Karar, 18.07.2007 Tarih
ÖZET: Somut olayda davacı kadının, koca evinden gitmesi istendiğinden koca evinden ayrılıp baba evine döndüğü, işte çalışmadığı, hayatın olağan akışı gereğince yerleşebileceği tek yerin baba evi olduğu anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca davacı kadının sürekli kalma niyeti ile baba evine gittiğinin ve hayatını burada devam ettireceğinin kabulü zorunlu bulunduğu halde nüfusa kayıtlı oldukları yerin baba evinin bulunduğu yer olmadığı gerekçe gösterilerek yetkisizlik kararı verilmesi doğru görülmemiştir.
(4721 S. K. m. 168)
Dava: Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen ve yukarıda tarih numarası gösterilen hüküm temyiz edilmekle evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
Karar: Türk Medeni Kanununun 168. maddesinde <boşanma ve ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa 6 aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi olduğu açıklanmıştır>.
Somut olayda davacı kadının, koca evinden gitmesi istendiğinden koca evinden ayrılıp baba evine Aydın'a döndüğü, işte çalışmadığı, hayatın olağan akışı gereğince yerleşebileceği tek yerin baba evi olduğu anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca davacı kadının sürekli kalma niyeti ile baba evine Aydın'a gittiğinin ve hayatını burada devam ettireceğinin kabulü zorunlu bulunduğu halde nüfusa kayıtlı oldukları yerin Aydın olmadığı gerekçe gösterilerek yazılı şekilde yetkisizlik kararı verilmesi doğru görülmemiştir.
(YHGK. 06.06.2007, 2/331-332)
Sonuç: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, iş bu kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 18.07.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.
