İdari yargıda yetki bir davaya hangi coğrafi yerdeki mahkemenin bakacağına ilişkin hususu ifade etmektedir.
İdari yargıda; bir davanın konusu itibariyle hangi yargı mercii tarafından görüleceği hususu görev, bir davanın yer bakımından hangi yargı mercii önünde görüleceği husus ise yetki konusunu ifade etmektedir. İdari yargıda görev ve yetki hususu kamu düzeninden olup yargılamanın her aşamasında re’sen dikkate alınmalıdır.
İYUK’un 37. maddesinde vergi uyuşmalıklarında yetkili mahkemenin hangisi olacağını belirlemiştir. Bu maddeye göre vergi uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme;
a) Uyuşmazlık konusu vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve tahakkuk ettiren, zam ve cezaları kesen,
b) Gümrük Kanununa göre alınması gereken vergilerle Vergi Usul Kanunu gereğince şikayet yoluyla vergi düzeltme taleplerinin reddine ilişkin işlemlerde; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve tahakkuk ettiren,
c) Amme Alacaklarının Tahsil Usulu Kanunun uygulanmasında, ödeme emrini düzenleyen,
d) Diğer uyuşmazlıklarda dava konusu işlemi yapan,
Dairenin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesidir.
Vergi Mahkemelerinde Yetki Uyuşmazlığı
İdari yargıda yetkisizlik kararı sonucunda nasıl bir izleneceği veya vergi mahkemeleri arasında yetki uyuşmazlığının ortaya çıkması halinde hangi mahkemenin uyuşmazlığı gidereceği hususu İYUK’un 43. maddesinde Görevsizlik ve yetkisizlik hallerinde yapılacak işlem başlığı ile açık bir şekilde düzenlenmiştir.
Görevsizlik ve yetkisizlik hallerinde yapılacak işlem:
Madde 43
1. İdare ve vergi mahkemeleri, idari yargının görev alanına giren bir davada görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle davanın reddine karar verirlerse dosyayı Danıştaya veya görevli ve yetkili idare veya vergi mahkemesine gönderirler.
a) Görevsizlik sebebiyle gönderilen dosyalarda Danıştay, davayı görevi içinde görmezse dosyanın yetkili ve görevli mahkemeye gönderilmesine karar verir.
b) Görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle dosyanın gönderildiği mahkeme kendisini görevsiz veya yetkisiz gördüğü takdirde, söz konusu mahkeme ile ilk görevsizlik veya yetkisizlik kararını veren mahkeme aynı bölge idare mahkemesinin yargı çevresinde ise, uyuşmazlık bölge idare mahkemesince, aksi halde Danıştayca çözümlenir.
2. Görev ve yetki uyuşmazlıklarında Danıştay ve bölge idare mahkemesince verilen kararlar ilgili mahkemelere bildirilir ve bu husus taraflara tebliğ olunur.
3. Danıştay ve bölge idare mahkemesince görev ve yetki uyuşmazlıkları ile ilgili olarak verilen kararlar kesindir.
4. Bu madde hükümleri gereğince verilen kararlar ile görevli ve yetkili kılınan mahkemeye yeniden dava açılması halinde harç alınmaz.
Bir vergi mahkemesi ile başka bir vergi mahkemesi arasında yetki uyuşmazlığı olması durumunda, yetkili mahkemenin tayini mahkemelerin hangi bölge idare mahkemesinin yargı çevresinde olduğuna göre değişecektir. Her iki mahkemede aynı bölge idare mahkemesinin yargı çevresinde ise uyuşmazlığı bağlı bulundukları bölge idare mahkemesi karar bağlayacaktır. Ancak mahkemeler farklı bölge idare mahkemesi yargı çevresinde ise bu durumda görev uyuşmalığını Danıştay karara bağlayacaktır. Yetkisizlik üzerine bölge idare mahkemesi ve Danıştay’ın vermiş olduğu kararlar kesindir.
Mahkemeler arasında yetki uyuşmazlığı sadece her iki mahkemenin kendisini yetkisiz olarak gördüğü durumlarda değil aynı zamanda her iki mahkemenin de kendisini yetkili olarak görmesi durumunda da ortaya çıkacaktır. Bu durumda da dosya merci tayini için Danıştay yada Bölge İdare Mahkemesi’ne gönderilecektir.
Merci tayini:
Madde 44
1. Yetkili mahkemenin bir davaya bakmasına fiili veya hukuki bir engel çıktığı veya iki mahkemenin yargı çevresi sınırlarında tereddüt edildiği veya iki mahkemenin de aynı davaya bakmaya yetkili olduklarına karar verdikleri hallerde dava dosyaları, tarafların veya mahkemelerin istemi üzerine merci tayini için:
a) Uyuşmazlığın aynı yargı çevresindeki mahkeme veya mahkemeler arasında çıkması halinde, o yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine,
b) Sair hallerde Danıştaya, Gönderilir.
2. Danıştay ve bölge idare mahkemesi görevli ve yetkili mahkemeyi kararlaştırır.
3. Danıştay ve bölge idare mahkemesinin bu konuda vereceği kararlar kesindir.
Vergi Mahkemesinde Yetkiye İlişkin Danıştay Kararları
Danıştay 3.Dairesi 2007/1918 Esas, 2007/4787 Karar,25.09.2007 Tarih
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun vergi uyuşmazlıklarında yetkiyi düzenleyen 37’nci maddesinde; uyuşmazlık konusu vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümleri tarh ve tahakkuk ettiren zam ve cezaları kesen, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun uygulanmasında ödeme emrini düzenleyen, diğer uyuşmazlıklarda dava konusu işlemi yapan dairenin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesinin vergi uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme olduğu hükme bağlanmıştır. Bu duruma göre, dava konusu damga vergisi İller Bankası tarafından Ankara’da bağlı bulunulan Mithatpaşa Vergi Dairesine ödendiği anlaşılmakta ise de, Ankara 1. Vergi Mahkemesinin ara kararı üzerine Gerede Belediye Başkanlığınca verilen cevapta ödeme emirlerinde gerekli kesintilerin yapılarak tahakkukunun Başkanlıklarınca yapıldığı bildirildiğinden Gerede Belediye Başkanlığının bulunduğu yerdeki Sakarya Vergi Mahkemesi, davanın görüm ve çözümüne yetkili bulunmaktadır.
Danıştay 3.Dairesi 1986/36 Esas, 1986/310Karar, 31.01.1986 Tarih
Olayda da kesinleşen kamu alacağı için ödeme emri Bursa Vergi Dairesi Müdürlüğünce düzenlenmiş bulunduğuna göre ödeme emrine konu kamu alacağının süresinde ödenmemesi sebebiyle aynı Vergi dairesi Müdürlüğünce alınan haciz kararının iptali istemiyle açılan dava konusu uyuşmazlığı çözmeye de Bursa Vergi Dairesi Müdürlüğünün bulunduğu yer vergi mahkemesi olan Bursa Vergi mahkemesi yetkili bulunmaktadır.
